15 milyonu aşkın insanın yaşadığı İstanbul’da olmak üzere son 6 yılda toplu taşıma ücretlerine gelen yüzde 100’ün üzerindeki zam, Türkiye’yi dünyada toplu taşımanın en pahalı olduğu ikinci ülke haline getirdi. Ülkelere göre asgari ücretlilerin maaşının ne kadarının şehir içi yol harcamalarına gittiğini gösteren veriler üzerinden yapılan hesaplamada Türkiye en kötü ikinci ülke çıktı. Türkiye’de 370 dolar tutarındaki (949 TL) bir asgari ücretlinin maaşının 66.4 dolarını (170 TL) aylık toplu taşıma harcamasına verdiği ortaya çıktı.
Ulaşım Belçika’dan 6 kat daha pahalı
Türkiye, asgari ücretli çalışanların maaşlarının yüzde 17.9’unu aylık ulaşıma harcamasıyla yüzde 23.6’yla lider durumda olan Brezilya’nın arkasında yer aldı. Ekonomileri ve demokratik sorunları da benzer olan bu iki ülkeyi yüzde 12.4’le Malezya ve yüzde 10.6’yla Çin takip etti. Gelişmiş ülkelerde ise toplu taşıma harcamalarının asgari ücretle çalışan dar gelirlilerin harcamaları içinde çok düşük paylar tuttuğu görüldü. Örneğin Belçika’da bin 637 dolar maaş alan asgari ücretli maaşının sadece 70.9 dolarını ulaşıma harcıyor. Yani bir Belçika vatandaşı toplu taşıma için gelirinin sadece yüzde 3.2’sini kullanıyor. Avrupa Birliği ülkelerinin tamamına yakınında aylık zorunlu ulaşım giderleri asgari ücretin yüzde 5’inin altında kaldı.
Brezilya’da isyan zammı iptal ettirdi
Dünyanın en pahalı ulaşım ücretlerinin uygulandığı Brezilya’da halk 2013 yılının Haziran ayında toplu taşıma zamlarına karşı isyan bayrağını açtı. Asgari ücretli çalışan birinin maaşının yüzde 24’ünü ulaşıma harcamak zorunda kaldığı Sao Paolo’da bilet fiyatları 3 realden 3.20 reale çıkınca yüzbinlerce kişi sokağa döküldü. Gelir eşitsizliğine isyan eden halkın tepkisi sonrası belediye yaptığı zammı geri almak zorunda kaldı.
Mahkeme zam iptaline ‘hayır’ dedi
İstanbul’da belediye otobüsü ve metrobüs ücretleri son 6 yılda yüzde 115 zamla 1.5 TL’den 3.25 TL’ye yükseldi. Aynı sürede toplam yüzde 50 olan enflasyonu katlayan bu artışlar muhalefetin de gündemine geldi. Son zamlar mahkemeye taşındı. Ulaşım zammının iptali için açılan dava ise Ocak ayında İstanbul 6. İdare Mahkemesi’nce reddedildi. Mahkeme, İstanbul milletvekili Mahmut Tanal’ın ulaşım zamlarıyla arasında bağ bulunmadığına kanaat getirip davanın ehliyet yönünden reddine karar vermişti. Kararın ‘siyasal’ olduğunu vurgulayan Tanal, kararın sosyal hukuk devletine aykırı olduğunu söyleyip bir milletvekilinin Anayasanın hükümleri uyarınca içeriden ve dışarıdan vatandaşın tüm sorunlarıyla ilgilenmesi gerektiğini söyledi.
