Otoyollarımız Küresel Şirketlerin Eline Geçebilir.
Köprü ve otoyolların özelleştirilmesi ihalesi ilk kez 17 Aralık 2012’de yapılmıştı. İşletme hakkının verilmesi şeklindeki ihaleye en yüksek teklifi 5, 7 milyar dolar bedelle “Koç Holding AŞ – UEM Group Berhad – Gözde Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı AŞ” Ortak Girişim Grubu vermişti. Ancak ihale, Başbakan’ın onay vermemesi üzerine, şubat ayında iptal edilmişti. Bu defa, söz konusu özelleştirme torba yasa ile yeniden gündeme getirilmiş bulunuyor. TBMM’de görüşülen yasaya eklenen bir madde ile, karayollarına bağlı otoyol, bakım ve işletme tesislerinin devriyle ilgili hükümler yeniden belirleniyor.
Tasarıyla, yeni bir satış modeli getirildi. Karayolları Genel Müdürlüğü; otoyolların işletme hakkını, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı altında kurulacak bir (veya birden fazla) şirkete 25 yıllığına ‘bedelsiz’ olarak devredecek. Ardından, özelleştirme başlayacak. Şirketin hisseleri Borsa İstanbul’da (BİST) halka arz edilecek. Hisseleri en az 25 yıl borsada kalacak, otoyolların yüzde 75’lik geliri üzerinden işlem yapılacak. Bu kez peşkeş yöntemi ‘halka arz’ (aslında “para babalarına arz”) olacak!
Özelleştirmenin kolaylaştırılması için gişe geçiş ücretlerinde sınır kalkacak.
Gelirleri şirket toplayacak. Bakım ve onarım giderleri Karayolları’na ait olacak.
Ne var ki, bütün özelleştirmeler gibi bu satış da ulusal çıkarlar açısından önemli sakıncalar içeriyor:
– Otoyolların işletme hakkının devri, özel hukuka tabi kılınıyor. Demek ki, idarî yargıdan kaçılıyor, ayrıca tahkime kapı açılıyor.
– Özelleştirme için bir şirket kurulacak. Yabancılar genellikle bu tür şirketlerin hisselerini toplar. Elde ettikleri gelirleri dövize çevirip yurt dışına transfer eder. Bu uygulamanın zararları vardır ekonomiye; en önemlisi cari açığı olumsuz etkilemesidir.
– Türkiye, karayolu ağırlıklı bir ülkedir. Bu dev boyutlardaki altyapı sermayesi özelleştirmeyi kazanan şirkete teslim edilecek. Köprü ve otoyol geçiş ücretini, aynı şirket istediği gibibelirleyecek.
– Satış fiyatı yüksek özelleştirmelere çoğu zaman dev küresel şirketler girer. Otoyolların özelleştirilmesinde de böyle olursa, karayollarımız üzerindeki yabancı nüfuzu ulusal çıkarlarımıza büyük zararlar verecektir.
