1980-2011 döneminde dünyada manda sayısı yüzde 60,8 artarken, Türkiye’de ise yüzde 92 azaldı. 1980’li yıllarda 1 milyon başın üzerinde manda bulunan Türkiye’de 2012 yılındaki manda sayısı sadece 107 bin olarak açıklandı.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nden (TZOB) yapılan açıklamada, 1980-2011 döneminde dünyada manda sayısının yüzde 60,8 artarken, Türkiye’de yüzde 91,9 azaldığını vurgulanarak, “Bir zamanlar 1 milyon başın üzerinde olan manda sayısı 2012 yılında 107 bin seviyesinde. Ülkemizde manda kaymağı ve manda yoğurdu tarih olmamalı” denildi. Dünyada giderek artan manda yetiştiriciliğinin Türkiye’de can çekiştiğinin belirtildiği TZOB açıklamasında
Mandanın zengin içerikli, az kolesterollü sütü, azyağlı, diyete uygun etinin olduğunu ifade edildi. Gübresinin toprağı zenginleştirmesi, özelikle Asya ülkelerinde çeki hayvanı olarak kullanılması ile dünyada mandaların önemli bir hayvan türü olarak yer aldığının belirtildiği TESK açıklamasında, “Ülkemizde manda sütü üretimi yapılan bazı bölgelerde yoğurt ve kaymak, bazı bölgelerde ise peynir üretimi ön plandadır. Afyonkarahisar bölgesinde üretilen kaymak rulo halinde sarılarak satılırken, ülkemizin dünyaca ünlü ekmek kadayıfı tatlısının da vazgeçilmez bir unsurudur” ifadelerine yer verildi.
Manda derisi kalın olduğu için dericilik sektöründe de tercih ediliyor. Manda, şap ve brusellozis başta olmak üzere birçok hastalığa karşı sığırlardan daha dayanıklı. Dünyada manda sayısı 1980 yılında 121,5 milyon baş iken 2011 yılında yüzde 60,8 oranında artarak 195,4 milyona yükseldi. Manda yetiştiriciliği yapan seçilmiş ülkeler incelendiğinde hayvan sayısının 1980-2011 yılları arasında yüzde 333,5’lere varan oranlarda arttığı görülüyor. Bu kadar yararlı ve tercih edilen manda birçok ülkede ve dünyada sayısının artmasına karşın Türkiye manda sayısının dramatik bir şekilde düştü. 1980 yılında Türkiye’de 1 milyon 40 bin baş manda varken, 2011 yılında bu sayı yüzde 91,9 oranında düşerek, 84 bin 726 başa geriledi. Bu rakam, 2012 yılında ise 107 bin 435’e yükseldi.
95 milyon 397 bin 515 başlık dünya manda varlığının yüzde 57,8’i Hindistan’da, yüzde 16,2’si Pakistan’da, yüzde 12’si ise Çin’de bulunuyor. Türkiye 1980 yılında dünya manda varlığından aldığı yüzde 0,86’lık pay ile 11 inci sırada yer alırken, 2011 yılında 22’nci sıraya geriledi ve toplamdan aldığı pay da yüzde 0,04 oldu. Türkiye 40 bin 372 tonluk üretimle dünya üretiminden yüzde 0,04’lük pay almakta ve sıralamada 10. sırada yer almaktadır. Ülkemizde manda halk arasında dombay, camış, camız veya kömüş isimleriyle anılmaktadır. Bu hayvanlar sulak ve bataklık alanlarda yaşamaktadırlar. Ülkemizde manda yetiştiriciliği ağırlıklı olarak aile işletmeciliği şeklinde küçük ölçekli işletmelerde yapılmaktadır. Yetiştiricilik, hemen hemen bütün illerde yapılmakta fakat bazı iller üretimde ağırlığını hissettirmektedir.
